Gidsstoffen

Jaarlijks komt er minstens 140 ton resten van medicijnen via urine en ontlasting in het riool terecht. Als samenleving kunnen we niet zonder medicijnen, helaas bij ieder gebruik van een middel of het nou oraal, cutaan of intraveneus is, komt een (groot) deel uiteindelijk in onze afvalwateren terecht. Dit afvalwater wordt vervolgens aangeboden aan de Riool Water Zuivering Installaties (RWZI’s) om het verder te zuiveren voordat het water wordt geloosd op de oppervlaktewateren.

De landelijke ketenaanpak ‘Medicijnresten uit Water’ van de Rijksoverheid richt zich naast op de bronaanpak ook op mogelijkheden van een extra zuiveringsstap bij RWZI’s om microverontreinigingen, waaronder medicijnresten, vergaand te verwijderen uit stedelijk afvalwater. Hiertoe zijn en zullen de komende jaren pilots met innovatieve zuiveringstechnieken en demo-installaties op bestaande RWZI’s getest worden onder Nederlandse praktijkcondities. Te noemen zijn poederkool, ozon, granulair actief kool, zandfiltratie, membraanfiltratie, ionenwisseling, UV, H2O2 en combinaties daarvan.

De effectiviteit van deze vergaande zuiveringsstappen in de pilots/demo’s zal worden gemonitord aan de hand van biologische effectmetingen en door het meten van enkele (gids)stoffen. Door het meten van dezelfde gidsstoffen in alle pilots/demo’s is de effectiviteit van de diverse technieken onderling goed te vergelijken. Hiervoor worden door het Ministerie van I&W elf gidsstoffen voorgesteld, t.w.: carbamazepine, propanolol, trimethoprim, metoprolol, benzotriazol, een mengsel van 4-methylbenzotriazol/5-methylbenzotriazol, hydrochloorthiazide, sulfamethoxazol, diclofenac, clarithromycine en sotalol. Deze lijst is inmiddels uitgebreid met nog 8 andere gidsstoffen, te weten; amisulpride, azithromycin, candesartan, citalopram, furosemide, gabapentine, ibersartan en venlafaxine.

De keuze van deze gidsstoffen is alleen bedoeld om de prestatiekenmerken van de vergaande zuiveringstechnieken eenduidig te kunnen monitoren; de gidsstoffen geven dus geen indicatie van de milieubelasting.

De Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA) en het Ministerie van Infrastructuur en Water hebben opdracht gegeven aan de waterschapslaboratoria verenigend in het Integraal Laboratorium Overleg Waterkwaliteitsbeheerders (ILOW) voor de ontwikkeling van een robuuste en eenduidige bemonsterings- en analysemethode van microverontreinigingen in afvalwater.

Het Waterlaboratorium werkt hiervoor samen met de ILOW labs en inmiddels is er een uniforme werkwijze ontwikkeld in de voorbehandeling en analyse voor deze 19 gidsstoffen. De analysemethode die hiervoor gebruikt wordt, vindt plaats met behulp van een LC-MS/MS voor de genoemde 19 gidsstoffen in afvalwateren.