PFAS

Poly- en perFluor Alkyl Stoffen: PFAS

De poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS) zijn synthetische stoffen die gemaakt zijn in de chemische industrie voor diverse toepassingen. Inmiddels zijn er meer dan 4700 geregistreerde stoffen die hieronder vallen. De stoffen zijn in verschillende producten verwerkt, te denken valt aan smeermiddelen, voedingsverpakkingsmaterialen, anti-aanbaklagen van pannen (teflon), kleding, textiel en cosmetica.

Naast de positieve eigenschappen die deze stoffen in of op ons dagelijks leven hebben, hebben deze stoffen een zorgwekkende keerzijde. Deze stoffen kunnen een negatief effect hebben op het milieu en onze gezondheid en daarmee vormen deze stoffen een bedreiging voor de kwaliteit van oppervlakte- en grondwateren en (in)direct voor ons drinkwater en voedselvoorziening.

Uit diverse literatuur is gebleken dat deze stoffen persistent, mobiel en toxisch zijn voor de gezondheid van mensen en dieren. In Nederland staan momenteel een 3-tal stoffen bijzonder in de belangstelling, perfluoroctaansulfaanzuur (PFOS), perfluoroctaanzuur (PFOA) en HFPO-DA (GenX).

Het RIVM heeft een aantal van deze stoffen als potentieel zeer zorgwekkend bestempeld. Derhalve is voor GenX-verbindingen in water een voorlopige drinkwaterrichtwaarde van 150 ng/l opgesteld RIVM/VSP (2017) . Bij het bepalen van deze waarde heeft het RIVM gekeken naar de dagelijkse toelaatbare inname van de stoffen bij levenslange inname via drinkwater. Er wordt hierbij ook rekening gehouden met inname via andere routes, zoals lucht. Bij een concentratie van 150 nanogram per liter drinkwater zijn er geen negatieve gevolgen voor de gezondheid te verwachten. Voor het milieu is voor GenX een voorlopige milieukwaliteitsnorm vastgesteld van 118 ng/L (IenW 2018). In de Europese drinkwaterwetgeving wordt voor de overige PFAS een som gehanteerd van 500 ng/L.

Het Waterlaboratorium heeft voor perfluorverbindingen een nieuwe analysemethode ontwikkeld op basis van vloeistofchromatografie i.c.m. met een massaspectrometrie detectie (LC-MS/MS) voor 13 stoffen, waaronder de genoemde 3 stoffen. De analyse maakt gebruikt van een directe injectie, waarmee wordt gezegd dat het monster rechtstreeks in het meetsysteem wordt ingebracht voor analyse zonder enige voorbehandeling. Het Waterlaboratorium heeft met deze analyse een unieke PFAS-methode in huis. Deze methode was alleen te realiseren doordat Het Waterlaboratorium momenteel beschikt over een van de gevoeligste tandem-massaspectrometrie systemen die er te koop zijn.

Naast chemische analyse doet Het Waterlaboratorium effectonderzoek naar PFAS met biologische testsystemen (bioassays).